زبان ایتالیایی ریشه در زبان لاتین محاوره‌ای دارد. مردم عادی و مردم بی سواد روم باستان به این زبان صحبت می‌کردند. زبان کلاسیک لاتین نیز در میان نویسندگان و مذهبیون محبوب بود. بسیاری از کلماتی که امروزه در زبان ایتالیایی محاوره‌ای و رسمی استفاده می‌شود، ریشه در لاتین دو هزار سال پیش دارد. در این مقاله به بررسی تاریخچه زبان ایتالیایی خواهیم پرداخت، اگر به دنبال یک آموزشگاه زبان ایتالیایی در اصفهان می‌گردید، مطمئنیم خواندن این مقاله برای شما جذاب خواهد بود.
خاستگاه زبان ایتالیایی
امپراتوری روم برای بیش از پانصد سال بر بسیاری از اروپا تسلط داشت، و به همین دلیل زبان لاتین، و به ویژه زبان لاتین محاوره‌ای رایج در میان بازرگانان و سربازان رومی، عمیقاً بر زبان‌های رایج سرزمین‌های فتح شده تأثیر گذاشت.
زبان ایتالیایی متعلق به زبان‌های هند و اروپایی و از زیر شاخه‌های زبان‌های رومی است. همه این زبان‌ها، از جمله اسپانیایی، پرتغالی و فرانسوی، ریشه یکسانی دارند. اما ریشه ایتالیایی و اسپانیایی چیست؟ این زبان‌ها ریشه لاتین دارند. لاتین زبان رایج در امپراتوری روم باستان بود.
زبان ایتالیایی در یک فرآیند طولانی و تدریجی توسعه یافت. وقتی از پیشرفت زبان ایتالیایی صحبت می‌کنیم، منظورمان یک قرن و دو قرن نیست، بلکه دوره سقوط امپراتوری روم در قرن پنجم است تا آن زمان، لاتین زبان رایج در سراسر امپراتوری بود.
پس از سقوط امپراتوری روم، زبان مادری و زبان‌های محلی نقش مهمی در جامعه و زندگی روزمره مردم ایفا کردند. با این وجود، برای چندین قرن، به ویژه در قرون وسطی، لاتین زبان غالب فرهنگ بود و در دانشگاه‌های اروپایی استفاده می‌شد. مراسم مذهبی نیز به همین زبان برگزار می‌شد.
تغییرات لهجه در زبان ایتالیایی
یکی از ویژگی‌های زبان ایتالیایی باستان، تنوع زیاد گویش‌های آن در مناطق مختلف شبه جزیره ایتالیا و اطراف آن بود. به عنوان مثال، در نواحی شمالی و شمال غربی، گویش قدیمی ایتالیایی که شباهت‌هایی به زبان فرانسوی دارد، غالب بود.
دیگر گویش‌های ایتالیایی این دوره ونیزی، توسکانی و سیسیلی است. این تنوع گویش‌ها به این معنی بود که ایجاد یک زبان یکپارچه به تعویق افتاد. در واقع، تشکیل یک زبان یکپارچه می‌تواند بیانگر یکپارچگی زبانی ملت ایتالیا و یکپارچگی فرهنگی آن در سراسر شبه جزیره باشد. در واقع می‌توان گفت که آثار مکتوب قرن دهم میلادی بیشتر به زبان لاتین نوشته شده است. در قرن دهم میلادی و سه قرن بعد، هر نویسنده ایتالیایی به گویش خود می‌نوشت.
در نتیجه نسخه‌های خطی زبان واحدی ندارند. حتی می‌توان گفت که نویسندگان اهمیتی نداده‌اند که ایتالیایی‌های دیگر گویش‌ها می‌توانند این نوشته‌ها را بفهمند یا نه. جدای از آن، به دلیل اهمیت زبان لاتین برای نظام کلیسا و تسلط آن بر نظام ایتالیایی، اکثر متون مهم به زبان لاتین نوشته می‌شدند.
نقش روم باستان و زبان لاتین
تاریخچه زبان ایتالیایی مانند بسیاری از چیزهای مربوط به کشور ایتالیا با امپراتوری روم باستان و زبان آن لاتین آغاز می‌شود. لاتین و یونان باستان دو زبان از تأثیرگذارترین و قدیمی‌ترین زبان‌های جهان بودند که هنوز هم آثاری از تأثیر آنها در پزشکی، زیست‌شناسی و سایر علوم به چشم می‌خورد.
مانند سایر زبان‌های رومی (اسپانیایی، فرانسوی، پرتغالی وغیره)، ایتالیایی از لاتین مشتق شده ودر اصل از نوعی لاتین به نام Vulgar گرفته شده است. ردپای لاتین هنوز در زبان ایتالیایی امروزی دیده می‌شود. زیرا بسیاری از کلمات مستقیماً از آن قرض گرفته شده‌اند (مانند Gloria، Memoria، Medicina و غیره)
سقوط امپراتوری روم و ظهور توسکانی
امپراتوری روم، مانند همه سلسله‌های دیگر، به مرور زمان ضعیف شد و سقوط کرد. در این شرایط این کشور که اکنون به نام ایتالیا می‌شناسیم؛ به بخش‌های مختلفی تقسیم شد که هر کدام گویش‌ها یا زبان‌های منطقه‌ای خود را داشتند.
با این حال، از آنجایی که بخش‌های مختلف ایتالیا در تماس نزدیک با یکدیگر بودند و لهجه‌های آنها بسیار شبیه به یکدیگر بود. بنابراین، ایده زبان مشترک مطرح شد، اما در عین حال این سوال نیز پیش آمد که کدام گویش را به عنوان مبنای این سیستم ارتباطی انتخاب کنیم. درست است، در این مورد وجود یک زبان واحد احساس می‌شد؛ اما ساختارهای کلامی زیادی در سطح منطقه‌ای وجود داشت که مدعی عنوان زبان ایتالیایی بودند.
پس از آن در حدود قرن چهاردهم گویش توسکانی به تدریج رایج شد. این تا حدودی به دلیل موقعیت مطلوب منطقه توسکانی ایتالیا بود. فعالیت‌های تجاری بزرگترین شهر آنها، فلورانس، نقش عمده‌ای در این امر داشت.
توسکانی رقابت برای زبان ایتالیایی را رهبری کرد، زیرا به لاتین نزدیک‌تر بود و از روش کلامی اصلی دور نبود. در عین حال، این گویش سنت نوشتاری بسیار قوی داشت که منجر به ظهور نویسندگانی مانند دانته و بوکاچیو شد. کمدی الهی دانته یکی از مشهورترین آثار ادبی تاریخ است. انتشار این اثر ثابت کرد که آثار ادبی بزرگی را می‌توان با گویش نوشت، در حالی که به زیبایی و پیچیدگی آثار لاتین شباهت دارد.
در نهایت، توسکانی به عنوان گویش زبان ایتالیایی انتخاب شد. اما مانند سیستم ارتباطی قبلی، با مشکلاتی مواجه بود. توسکانی برای طبقه کارگر قابل دسترسی نبود. در واقع جایگزین لاتین کلاسیک برای ثروتمندان شده و فقط به آنها این ساختار ارتباطی آموزش داده شد. این شرایط باعث شد که بیشتر مردم به گویش خود پایبند باشند.
اتحاد ایتالیا و ریشه کن کردن بی سوادی
بعدها، در حدود قرن نوزدهم، گویش توسکانی آنقدر گسترش یافت که به زبان ایتالیایی جدید تبدیل شد. اتحاد ایتالیا در سال ۱۸۶۱ به عنوان یک پیشرفت بزرگ برای مردم آن کشور از هر نظر تلقی شد. سیاست، اقتصاد، جامعه و فرهنگ تغییر کرد و به امور جامعه تبدیل شد. بنابراین فضا به گونه‌ای شکل گرفت که گویی زبان باید همین رویه را طی کند.
زمانی که ایتالیا به عنوان یک کشور متحد شد، اکثریت ساکنان هنوز بی سواد بودند. این افراد فقط به زبان منطقه‌ای خود (مانند ساردینی، لومباردی، سیسیلی و غیره) با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و تنها حدود ۳ درصد از جمعیت به زبان ایتالیایی عالی صحبت می‌کردند.
اما پس از آن قانون اساسی ایتالیا که در سال ۱۹۴۸ نوشته شد به شهروندان حق آموزش می‌داد (حقی که قبلاً نداشتند). پس از جنگ جهانی دوم، رادیو و تلویزیون به طور گسترده در دسترس مردم قرار گرفت. این امر باعث شد تا افراد بیشتری در دهه‌های پس از جنگ، صحبت کردن، خواندن و نوشتن ایتالیایی را بیاموزند.
با این حال، این روند بسیار کند بود: در سال ۱۹۵۰، تنها حدود ۲۰ درصد از جمعیت کشور به زبان ایتالیایی مسلط بودند. در واقع دسترسی به آموزش عالی و دانشگاه فقط برای فرزندان خانواده‌های ثروتمند امکان پذیر بود و والدین کارگر چندان به تحصیل فرزندان خود اهمیت نمی‌دادند و بسیاری از آنها حتی دوره ابتدایی را به پایان نرساندند.
یک برنامه تلویزیونی در ایتالیا تغییرات خوشایندی را برای مردم آن منطقه به ارمغان آورد. یک پخش کننده دولتی، شروع به پخش برنامه‌ای به نام Non è Mai Troppo Tardi (هیچ وقت دیر نیست) کرد که به هزاران ایتالیایی نحوه خواندن و نوشتن را آموزش داد.
حقایق جالب در مورد زبان ایتالیایی
در ادامه به چند واقعیت جالب و آموزنده در مورد زبان ایتالیایی اشاره می‌کنیم:
- الفبای آن ۲۱ حرف دارد.
- در سال ۱۸۶۱ زبان رسمی شد.
- حدود ۸۵ میلیون ایتالیایی زبان در سراسر جهان وجود دارد.
- استفاده از آن در جمهوری سن مارینو (ایالت کوچکی در قلمرو این شبه جزیره)، در جنوب سوئیس، در چهار شهر در اسلوونی و در منطقه ایستریا کرواسی بسیار گسترده است.
- ایتالیایی زبان جهانی موسیقی، به ویژه موسیقی کلاسیک است. کلماتی مانند پیانو، پیانو مولتو، استاد، سوپرانو و کلمات و عبارات مشابه گواه تاثیر غیرقابل انکار ایتالیایی‌ها بر دنیای موسیقی است. پرونده‌ای که هرگز به پایان نمی‌رسد.
- مردم کشور چکمه به ندرت از گذشته‌های دور (پاساتو ریموتو) در گفتار و نوشتار استفاده می‌کنند و این زمان عمدتاً در ادبیات به کار می‌رود.
- دانته آلیگری به تنهایی قوانین مکتوب زبان ایتالیایی را در قرن چهاردهم ارائه کرد.
سخن پایانی در مورد تاریخچه زبان ایتالیایی
زبان ایتالیایی طی یک فرآیند طولانی و مستمر ایجاد شد. پس از سقوط امپراتوری معروف روم، اشکال مختلف زبان‌ها و لهجه‌ها نقش مهمی در جامعه و زندگی روزمره مردم ایفا کردند. در همین زمان، زبان ایتالیایی به لطف ادبیات عالی خود، به تدریج جایگاه مطلوبی پیدا کرد. گویش‌های محلی بخشی زیبا و ضروری از فرهنگ ایتالیایی است که باید زنده نگه داشته شود.